Jeszcze do niedawna uzależnienie było kojarzone przede wszystkim z alkoholizmem lub narkomanią. Współcześnie natomiast coraz bardziej powszechne stają się uzależnienia behawioralne, które polegają na obsesyjnym wykonywaniu konkretnej czynności. Jednym z niebezpieczniejszych uzależnień jest seksoholizm, w który wpadają coraz osoby w coraz młodszym wieku. Dowiedz się więcej, na czym dokładnie polega erotomania, jakie są jej podstawowe objawy, a także czy istnieje skuteczne lekarstwo na seksoholizm.
Spis treści
Czym właściwie jest seksoholizm?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała, że seksoholizm, nazywany także erotomanią, stanowi poważne zaburzenie. Charakteryzuje się ono patologiczną potrzebą podejmowania czynności seksualnych. To schorzenie, z którego powodu na chwilę obecną cierpi blisko 5% populacji, obejmujące przymusowe zachowania o podłożu erotycznym. Mogą one powodować destrukcyjne skutki zarówno dla zdrowia osoby uzależnionej, jak i jej życia społecznego.
Erotomania bywa zaliczana do kompulsywnych zachowań seksualnych, a więc takich, które oznaczają wykonywanie określonych czynności pod wewnętrznym przymusem. Uzależnienie od seksu jest związane z obsesyjnym angażowaniem się w różnego rodzaju zachowania powszechnie akceptowane przez ogół społeczeństwa. Może też dotyczyć fantazji oraz postaw, które wykraczają poza granice pod względem społecznym, moralnym itp. Podobnie jak w przypadku innych nałogów czynnościowych celem kompulsji jest zapobieganie powstaniu złego samopoczucia. Osoba będąca erotomanem lub erotomanką za wszelką cenę dąży do kontaktów seksualnych, aby w ten sposób zminimalizować ryzyko przykrych doznań.
Warto podkreślić, że erotomania do tej pory nie była klasyfikowana jako jednostka chorobowa. Jako choroba pojawi się w nowej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 opracowanej przez WHO, która zostanie opublikowana wraz z dniem 1 stycznia 2022 roku.
Skąd się bierze uzależnienie od seksu?
Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Zdaniem naukowców genezy seksoholizmu można doszukiwać się w niedojrzałej, a niekiedy nawet zaburzonej osobowości. W przypadku erotomana mężczyzny przyczyny mogą leżeć np. w nieprawidłowych relacjach z matką, które później mają wpływ na dorosłe życie. Wiele osób zmagających się z tego typu nałogiem pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, a więc takich, w których pojawił się problem alkoholowy, narkotykowy, w których stosowano przemoc fizyczną itp. Takie dzieciństwo bardzo często rzutuje na dalsze lata egzystencji. Doprowadza do uczucia osamotnienia, obniżenia poczucia własnej wartości, a także trudności w nawiązywaniu głębszych relacji interpersonalnych. Z badań przeprowadzonych przez badaczy wynika ponadto, że wiele osób uzależnionych od seksu było też wykorzystywanych seksualnie.
Warto pamiętać, że erotomania może też być następstwem wielu innych czynników. Pozostałe przyczyny mogące prowadzić do seksoholizmu to:
- współistnienie depresji lub stanu lękowego,
- uszkodzenie obszaru mózgu odpowiedzialnego za reakcje seksualne,
- zaburzenia równowagi neuroprzekaźników w mózgu odpowiadających za regulowanie nastroju,
- wahania poziomu hormonów płciowych,
- niektóre choroby neurologiczne, w tym między innymi stwardnienie rozsiane.
Jak rozpoznać uzależnienie od seksu?
Erotomani to osoby, które bardzo często angażują się związki oparte na seksualności. Gdy ich skłonność przeradza się w obsesję, wówczas zaczynają mieć problem ze swoimi zachowaniami. Stają się one krzywdzące nie tylko dla chorego, ale także dla jego najbliższego otoczenia.
Objawy seksoholizmu mogą różnić się od siebie zarówno rodzajem, jak i stopniem nasilenia. Najczęstsze symptomy erotomanii to:
- rosnąca potrzeba różnego rodzaju zachowań erotycznych,
- zaniedbywanie codziennych spraw na rzecz seksu,
- nieumiejętność poradzenia sobie z ciągłym napięciem, a także trudności z ograniczeniem czynności seksualnych,
- poczucie winy w związku ze swoimi zachowaniami,
- odczuwanie negatywnych emocji w stanach niezaspokojenia,
- natrętne, wręcz obsesyjne myślenie o seksie, nieustanne sprowadzanie rozmów do tematu dotyczącego stosunków płciowych,
- ignorowanie konsekwencji czynności seksualnych,
- umawianie się na przygodny seks czy korzystanie z usług agencji towarzyskich.
Światowa Organizacja Zdrowia podała kilka wytycznych, na których podstawie diagnozuje się uzależnienie od seksu. Należą do nich:
- regularne angażowanie się w zachowania seksualne, które stopniowo stają się sensem życia, a co za tym idzie, prowadzą do zaniedbywania codziennych obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych itp.,
- podejmowanie częstych prób ograniczenia lub kontrolowania powtarzających się czynności erotycznych, kończących się zazwyczaj niepowodzeniem,
- powtarzanie zachowań seksualnych i trudności ze zrezygnowaniem z nich, pomimo narastania negatywnych konsekwencji, np. osoba uzależniona traci pracę, staje się coraz bardziej zadłużona, miewa myśli samobójcze itp.,
- angażowanie się w czynności seksualne nawet w sytuacjach, które nie dostarczają poczucie satysfakcji.
Kiedy mamy do czynienia z erotomanią?
Można wyróżnić wiele niepokojących zachowań erotycznych, których nadużywanie może być wyraźnym sygnałem wskazującym, że dana osoba ma problem z uzależnieniem od seksu. Zalicza się do nich przede wszystkim:
- częste wchodzenie w związki i posiadanie wielu partnerów seksualnych,
- odbywanie stosunków płciowych z anonimowymi lub niedawno poznanymi partnerami,
- domaganie się seksu nawet kilkanaście razy dziennie,
- systematyczne korzystanie z pornografii (tzw. erotomania internetowa),
- wielokrotne zdrady małżeńskie,
- unikanie zaangażowania emocjonalnego z partnerami (znaczenie ma jedynie nawiązanie kontaktu płciowego),
- skłonność do podejmowania ryzykownych gier seksualnych, np. po zażyciu narkotyków, w stanie upojenia alkoholowego,
- ciągłe uwodzenie, a nawet obsesyjne myślenie o nieosiągalnym partnerze seksualnym.
Jakie skutki niesie ze sobą erotomania?
Zastanawiając się, do czego prowadzi seksoholizm, trzeba wiedzieć, że tego typu uzależnienie jest zaburzeniem wieloaspektowym. Co to oznacza? To, że osoba obsesyjnie angażująca się w różnego rodzaju zachowania erotyczne ponosi wynikające z tego konsekwencje nie tylko na poziomie emocjonalnym, ale także zdrowotnym, poznawczym, finansowym oraz społecznym. W tym przypadku nie ma większego znaczenia, czy mamy do czynienia z seksoholizmem w małżeństwie, u osób dorosłych czy nastolatków. Pod względem zdrowotnym w związku z zaburzeniem mogą pojawić się różne schorzenia i dolegliwości, spośród których można wymienić, chociażby, przedwczesny wytrysk, chorobę wrzodową żołądka, choroby weneryczne, bezsenność oraz wycieńczenie organizmu.
Uzależnienie od seksu w wielu przypadkach prowadzi też do wyciszenia uczuć. Osoby cierpiące z powodu tego nałogu stają się niecierpliwe, rozdrażnione, a z obawy przed odrzuceniem nie są w stanie nawiązywać głębszych relacji interpersonalnych i zaakceptować prawdziwej miłości. Co więcej, bardzo często zdarza się, że erotomania idzie w parze ze stanami depresyjnymi, myślami samobójczymi, maniami prześladowczymi itp. Wszystko to powoduje, że chory nie jest w stanie skoncentrować się na codziennych obowiązkach i zadaniach – wraz z biegiem czasu staje się coraz bardziej wyizolowany, samotny, a swoje życie zaczyna postrzegać jako nudne i mało satysfakcjonujące.
Innym skutkiem seksoholizmu są problemy w obszarze społecznym, dotyczące najbliższej rodziny, znajomych oraz przyjaciół. Osoby pozostające w związku zwykle przekonują samych siebie, że kochają swoich partnerów, współmałżonków i dzieci, a w rzeczywistości ignorują ich potrzeby i często przebywają poza domem. Co więcej, niektórzy chorzy mają wręcz destrukcyjny wpływ na swoją rodzinę, tyranizując ją, stosując przemoc fizyczną i psychiczną itp.
Pomimo poważnych skutków pod względem zdrowotnym czy społecznym osoby uzależnione od seksu na ogół samodzielnie nie są w stanie znaleźć właściwe rozwiązanie, które pozwoli im położyć kres szkodliwym zachowaniom. Co za tym idzie, brną dalej w swój nałóg, ignorując otaczającą rzeczywistość, ściągając na sobie różne zagrożenia i stając się coraz bardziej nieszczęśliwymi.
Czy erotomania dotyczy tylko mężczyzn?
Wydawać by się mogło, że uzależnienie od seksu może wystąpić głównie u faceta, jednak w rzeczywistości z nałogiem tym zmagają się także kobiety – w takim przypadku jest on nazywany nimfomanią. Po czym poznać seksoholizm u kobiet? Tego typu uzależnienie objawia się przede wszystkim przymusem odbywania częstych stosunków płciowych, nawet z przypadkowymi osobami, kompulsywnym masturbowaniem się, a także pozostawaniem w związkach o charakterze seksualnym. Co więcej, kobiety erotomanki bardzo często traktują seks jako substytut miłości. Stąd też trudno jest im zrezygnować z relacji nawiązywanych w strefie intymnej.
Jak wygląda leczenie erotomanii?
Nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę, ale leczenie seksoholizmu jest możliwe. Jest nawet konieczne – tak samo, jak w przypadku wielu innych uzależnień czy dysfunkcji osobowościowych. W tym miejscu od razu jednak trzeba zaznaczyć, że nie istnieją skuteczne leki na seksoholizm. Proces leczenia powinien uwzględniać przede wszystkim profesjonalną psychoterapię.
Terapia erotomanii najczęściej jest prowadzona w nurcie poznawczo-behawioralnym. W trakcie spotkań z psychoterapeutą chory uczy się, jak nawiązywać trwałe relacje interpersonalne i budować satysfakcjonujący związek. Dowie się także, w jaki sposób radzić sobie z problemami w sytuacji, gdy najdą go myśli erotyczne. Pacjent dowiaduje się ponadto, jak zaspokajać swój popęd seksualny w zdrowy, czyli nieszkodliwy sposób. Warto wiedzieć, że celem leczenia nie jest wstrzemięźliwość. Jednakże ogólne przepisy zakładają zachowanie abstynencji przez pierwsze dwa-trzy miesiące psychoterapii.
Całkowite wyleczenie z seksoholizmu nie jest możliwe, a powrót do normalnego funkcjonowania często trwa długimi miesiącami, a nawet latami. Wszystko to dlatego, że zawsze może nastąpić nawrót choroby. Dlatego tak ważne jest, aby w trakcie psychoterapii nauczyć się unikania określonych osób, a także sytuacji, które mogą do tego doprowadzić. Tak naprawdę proces zdrowienia jest uzależniony od wielu czynników. Znaczenie ma nie tylko wiek chorego, ale także jego kondycja psychiczna, siła woli, wsparcie ze strony najbliższych. Bardzo ważne, aby pacjent maksymalnie zaangażował się w proces psychoterapeutyczny. Konieczne jest także stosowanie się do wszystkich wskazówek specjalisty prowadzącego leczenie. W niektórych przypadkach w celu zminimalizowania pobudzenia erotycznego można zastosować wsparcie farmakologiczne.
Anonimowi seksoholicy
Co może przynieść efekty w wychodzeniu z uzależnienia od seksu i powrotu do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie? Wielu osobom udało się to przez znalezienie pomocy w grupach określanych mianem Anonimowych seksoholików. Co ważne, tego typu społeczności skupiają osoby zmagające się z erotomanią w różnym wieku. Pracują one głównie przy wykorzystaniu programu tzw. 12 kroków. Jest to program zaczerpnięty od Wspólnoty Anonimowych Alkoholików. Został on zmodyfikowany i dostosowany do specyficznych potrzeb osób uzależnionych od seksu. Jedynym warunkiem uczestnictwa w grupie Anonimowych Seksoholików jest pragnienie zerwania z nałogiem oraz osiągnięcia trzeźwości seksualnej.
Skąd mam wiedzieć, że jestem uzależniony?
Najtrudniej jest przyznać przed samym sobą, że ma się problem. W sytuacji, gdy nie masz całkowitej pewności, czy jesteś uzależniony od seksu, czy nie, z pomocą mogą przyjść różne testy opracowane przez psychoterapeutów. Poniżej prezentujemy jeden z nich.
Test na seksoholizm – sprawdź, czy jesteś erotomanem, odpowiadając na pytania:
- czy kiedykolwiek myślałeś/myślałaś, że potrzebna jest Ci pomoc w związku z natrętnymi myślami lub zachowaniami seksualnymi?
- czy Twoje myśli lub zachowania erotyczne mają negatywny wpływ na relacje z partnerem, współmałżonkiem, czy powodują, że zaniedbujesz obowiązki wobec innych?
- czy próbowałeś/próbowałaś kontrolować myśli lub zachowania seksualne i nie udało Ci się?
- czy zostałeś aresztowany/aresztowana za naruszenie prawa na tle seksualnym?
- czy mimo negatywnych konsekwencji zachowań seksualnych wciąż robiłeś/robiłaś to dalej?
Podsumowanie
Warto wiedzieć, że myślenie o seksie tak naprawdę nie jest jeszcze objawem erotomanii. Wskazaniem do kontaktu ze specjalistą jest przede wszystkim utracenie kontroli nad własnym popędem płciowym. W szczególności, kiedy zachowania erotyczne zaczynają wywoływać negatywne konsekwencje zarówno dla samego chorego, jak i dla jego otoczenia. W takiej sytuacji warto zasięgnąć specjalistycznej porady seksuologa lub psychoterapeuty. Nie tylko pomoże zrozumieć, co to jest seksoholizm, ale także podpowie, jak powinno wyglądać skuteczne leczenie tego niebezpiecznego nałogu.
