Często mówimy o osobach nieśmiałych czy ekstrawertycznych, nie zastanawiając się, co może za tym iść. Zarówno jedna, jak i druga postawa często wiąże się z poczuciem własnej wartości. Czy jednak fakt, że dana osoba jest bardziej milcząca, a druga bryluje w towarzystwie czy też odznacza się nadmierną asertywnością, może świadczyć o tym, że ktoś jest mniej, a kto inny bardziej pewien swoich możliwości?
Czym jest poczucie własnej wartości?
Terminem tym określamy postawę wobec swojej osoby, a także opinię, jaką sami możemy sobie wystawić. Innymi słowy, poczuciem własnej wartości określamy odpowiedź na to, jak się czujemy z tym, kim jesteśmy.
Są to ogólne wyjaśnienia, ale przy tym najbardziej trafne. Postrzeganie swojej osoby, samopoczucie, wynikające z tego, kim się jest i co się robi, są nie tylko przedmiotem licznych badań psychologów (i to od niepamiętnych czasów), ale też ważnym elementem życia każdego z nas. Od poczucia własnej wartości bowiem zależy niemal każdy aspekt naszej codzienności – od podejmowania nowych wyzwań, przez uczestniczenie w życiu społecznym, po osiąganie sukcesów, zarówno na tle osobistym, jak i zawodowym.
Na całość samooceny składają się trzy elementy:
- intelektualny, czyli właśnie odpowiedź na pytanie „jaki jestem”, a także „jaki chciałbym być” czy „jaki powinienem być”,
- emocjonalny, związany z samoakceptacją lub samoodtrąceniem – innymi słowy, jakie uczucia żywię wobec swojej osoby,
- behawioralny, odnoszący się do zachowań wobec siebie, a także osób wokół; czy jest się asertywnym, „wyluzowanym”, czy raczej apodyktycznym; to nasze postępowanie, wynikające z samooceny.
Co rzutuje na samoocenę?
Jest wiele czynników, które mają wpływ na poczucie własnej wartości. Jej fundamenty tworzone są w dzieciństwie i są związane z relacjami między dzieckiem a rodzicami, a także środowiskiem, w jakim mały człowiek się wychowuje. Kolejne „cegiełki” dostawiane są w momencie zetknięcia się z grupą rówieśniczą – szczególnie pierwsze kontakty mają niebagatelny wpływ.
Na poczucie własnej wartości oddziałuje również kondycja zdrowotna, a ostatnio zauważa się również, że jednym z największych kryteriów do samooceny jest stan materialny danej osoby. Ważne są również relacje z innymi czy wygląd.
Poczucie własnej wartości jest względnie stabilne, jednak pod wpływem nagłych zmian może zostać zachwiane. Ważne więc, by je pielęgnować niezależnie od czynników zewnętrznych – po prostu budować pozytywny obraz siebie.
