Jednym z częściej występujących zaburzeń psychicznych, pojawiających się na skutek nagłego odstawienia alkoholu, jest delirium tremens, znane także pod nazwą majaczenia alkoholowego. To stan zaburzeń świadomości z urojeniami, iluzjami oraz omamami, który może trwać nawet do siedmiu dni. Co to jest właściwie delirium, kto jest narażony na tę najcięższą postać zespołu abstynencyjnego i co robić w sytuacji, kiedy zaobserwujemy objawy charakterystyczne dla majaczenia alkoholowego?
Spis treści
Delirium alkoholowe – co to jest?
To choroba, a ściślej rzecz ujmując, stan zaburzeń świadomości z halucynacjami i omamami, do którego dochodzi, kiedy osoba przez długi czas nadużywająca alkoholu zdecyduje się na jego nagłe odstawienie lub ograniczenie jego ilości. Delirium alkoholowe, określane także mianem majaczenia lub białej gorączki, charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości z urojeniami i doznaniami omamowymi, które zwykle pojawiają się od czterdziestu ośmiu do siedemdziesięciu dwóch godzin po rzuceniu etanolu. Do nasilenia symptomów charakterystycznych dla delirki na ogół dochodzi w nocy.
Stan majaczenia alkoholowego został oznaczony przez Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych kodem F10.4.
Delirium (majaczenie alkoholowe) – kto jest narażony?
Pojawienie się delirki alkoholowej następuje na skutek odstawienia alkoholu przez alkoholika po kilkudniowym intensywnym jego nadużywaniu. Zdaniem lekarzy długotrwałe nadmierne spożywanie trunków alkoholowych przyczynia się do zwiększenia wrażliwości receptorów dopaminowych. Natomiast nagłe odstawienie ma wpływ na wzrost aktywności beta-hydroksylazy dopaminy. Co ciekawe, zaobserwowano, że majaczenie alkoholowe nie rozwija się u wszystkich osób, które zmagają się z uzależnieniem od alkoholu. Szacuje się, że pojawia się u 15% osób uzależnionych i nadużywających alkohol.
- w ostatnim czasie zrezygnowali ze spożywania alkoholu,
- w przeszłości doświadczyli już epizodów delirki,
- są obciążeni poważnymi chorobami ogólnoustrojowymi.
Majaczenie alkoholowe zwykle pojawia się po co najmniej kilkuletnim nadużywaniu alkoholu, ale rzadko jest rozpoznawane u osób poniżej dwudziestego piątego roku życia. Wśród pacjentów z rozpoznaniem tej postaci zespołu abstynencyjnego zdecydowanie przeważają mężczyźni.
Jakie są objawy majaczenia alkoholowego?
Jak już wyżej zauważono, delirium alkoholowe to jedna z najcięższych postaci zespołu abstynencyjnego, która zwykle pojawia się około 2-3 dni po odstawieniu alkoholu. Symptomy mogą utrzymywać się nawet do tygodnia.
Najczęstsze objawy mogące wskazywać na delirium alkoholowe to:
- utrudniony kontakt ze światem zewnętrznym – chory ma wyraźnie osłabioną koncentrację, spowolnione myślenie, wykazuje trudności z budowaniem logicznych wypowiedzi, a także z udzielaniem odpowiedzi nawet na najprostsze pytania,
- dezorientacja w czasie oraz przestrzeni – pacjent nie jest w stanie określić daty, godziny oraz miejsca, w którym się znajduje, niekiedy występuje też dezorientacja co do własnej osoby, a więc trudności z określeniem tym, kim jest, jak się nazywa itp.,
- omamy wzrokowe i słuchowe – halucynacje i zwidy po odstawieniu alkoholu zwykle są bardzo nieprzyjemne, osoba chora może dostrzegać demony, potwory, niekiedy ludzi chcących mu wyrządzić krzywdę, zdarza się także, że osoby w stanie delirium alkoholowego słyszą nieistniejące głosy i dźwięki,
- podwyższony poziom lęku i niepokoju – pacjent odczuwa strach, może też być agresywny w stosunku do innych osób,
- majaczenie alkoholowe przez sen,
- wahania nastrojów – raz pacjent jest radosny i nadmiernie pobudzony, za innym razem wpada w przygnębienie, jest senny i apatyczny,
- nudności i wymioty,
- podwyższenie temperatury ciała,
- przyspieszenie akcji serca,
- wzmożona potliwość,
- wyraźne drgawki i drżenie mięśniowe.
Jak przebiege delirka alkoholowa
Objawy charakterystyczne dla majaczenia alkoholowego najczęściej pojawiają się około dwóch-trzech dni po odstawieniu alkoholu. Zwykle poprzedzają je nasilone symptomy zespołu abstynencyjnego. Wieczorem drugiego lub trzeciego dnia mogą wystąpić trudności z zasypianiem, natomiast następnego dnia rozwija się pełny obraz delirium. Pacjent może biegać, uciekać przed nieokreślonym niebezpieczeństwem, bywa też, że atakuje, rzuca się na kogoś z najbliższego otoczenia. Nierzadko odnotowywane są też przypadki samookaleczeń oraz samobójstw. W tej postaci zespołu abstynencyjnego bardzo często pojawiają się także iluzje i omamy wzrokowe. Szczególnie popularne są omamy słuchowe oraz czucia skórnego. Niekiedy chory mówi o różnych zapachach i smakach, co także może świadczyć o doznaniach omamowych.
Co robić w razie wystąpienia symptomów?
Pacjent, u którego wystąpił stan majaczenia alkoholowego, może nie tylko zachowywać się nieracjonalnie, ale także być zagrożeniem dla osób z najbliższego środowiska. Dlatego też, kiedy tylko zauważymy pojawienie się pierwszych objawów wskazujących na delirium, należy otoczyć chorą osobę właściwą opieką i skontaktować się z lekarzem. Warto zadbać o to, aby pacjent regularnie pił wodę, gdyż odwodnienie może nasilać symptomy charakterystyczne dla tego stanu.
Diagnostyka delirium alkoholowego
Rozpoznanie odbywa się na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez lekarza oraz objawów towarzyszących. Specjalista jest w stanie zdiagnozować majaczenie alkoholowe przede wszystkim po cechach alkoholizmu przewlekłego takich jak, chociażby drżenie języka i rąk, przekrwione spojówki, czerwona, nabrzmiała twarz, bóle podobne do reumatycznych oraz nieżyt żołądka. Dodatkowo liczne odchylenia można zauważyć w badaniach laboratoryjnych. U osób, u których wystąpiła delirka, można odnotować:
- spadek poziomu krwinek czerwonych,
- wzrost wskaźników wątrobowych,
- spadek poziomu płytek krwi,
- zmniejszenie stężenia potasu, żelaza i magnezu,
- wzrost poziomu mocznika,
- wydłużenie czasu krzepnięcia.
Delirium alkoholowe – jak przebiega leczenie?
Majaczenie spowodowane nagłym odstawieniem alkoholu jest stanem zagrażającym zarówno zdrowiu, jak i życiu pacjenta, dlatego jego leczenie powinno przebiegać w warunkach szpitalnych. Pierwszy etap powinien obejmować dokładną ocenę stanu osoby chorej, w szczególności układu krążeniowego, oddechowego oraz pokarmowego. Niezbędne jest też przeprowadzenie badań laboratoryjnych, aby stwierdzić, czy nie doszło do odwodnienia oraz spadku poziomu glukozy we krwi.
W leczeniu delirium alkoholowego mogą być stosowane różne środki farmakologiczne. Najczęściej pacjentom podaje się leki z grupy benzodiazepin. Mogą być aplikowane zarówno doustnie, jak i domięśniowo. W cięższych stanach wykorzystuje się także haloperidol, lek neuropatyczny z grupy pochodnych butyrofenonu. Wykazuje on nie tylko działanie przeciwwymiotne, ale także zmniejsza agresję, niepokój, skłonność do doznań omamowych oraz pobudzenie psychoruchowe. Ponadto u osób, u których wystąpiło majaczenie alkoholowe, zaleca się wyrównanie niedoborów elektrolitowych oraz uzupełnienie poziomu witamin z grupy B.
