Sezam i olej sezamowy – właściwości odżywcze i zastosowanie

Od setek lat różnego rodzaju oleje i oliwy są wykorzystywane nie tylko we wszystkich kuchniach świata, ale także w medycynie oraz w kosmetyce. Oleje, ze względu na mnogość zawartych w nich wartości odżywczych wykazują nieoceniony wpływ na nasze zdrowie, odnajdując również liczne zastosowania w zewnętrznej pielęgnacji ciała – skóry, włosów i paznokci. Jednym z olejów, na który warto zwrócić uwagę, jest coraz popularniejszy wśród Polek olej sezamowy.   

Ze względu na właściwości aromatyczne i smakowe wyróżnia się cztery odmiany ziaren sezamu: białe, czerwone, brązowe oraz czarne. Początki wykorzystanie ziaren oraz wytwarzanego z nich oleju sezamowego, sięgają starożytnych Indii, a ich dobroczynny wpływ na zdrowie, sprawił, że szybko stało się o nich głośno na całym świecie. Stosowanie produktów sezamowych rozprzestrzeniło się w całej Azji, przenosząc się na Bliski Wschód, Afrykę, przez Stany Zjednoczone, aż po Europę.

Właściwości odżywcze sezamu i oleju sezamowego

Mało kto wie, że sezam oraz wytwarzany z niego olej jest skarbnicą wartości odżywczych, w tym witaminy A, wpływającej na dobrą kondycję skóry oraz wzroku, witaminy E oraz B6, kwasu foliowego, szczególnie zalecanego dla kobiet w ciąży, niacyny niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania metabolizmu oraz tiaminy. Minerałów, takich jak żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk, oraz wapń. Co ciekawe, ziarna sezamu zawierają,  więcej wapnia niż mleko, w związku z powyższym są one istotnym elementem odżywania, mającym ogromny wpływ na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie kości. Ponadto zawierają liczne kwasy tłuszczowe, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu – odgrywają znaczą rolę w transporcie witamin oraz hormonów.

Właściwości antynowotworowe

Liczne badania potwierdzają właściwości antynowotworowe sezamu. Wykazano, że olej sezamowy, może skutecznie hamować rozwój jednego z najzłośliwszych typów raka, raka skóry, czyli czerniaka. Zawarta w sezamie sesamolina, wykazuje właściwości hamujące rozwój komórek białaczki, powodując ich śmierć. Zwraca się również uwagę na zawarte w sezamie lignany, które mogą hamować rozwój nowotworów związanych z czynnikami hormonalnymi, zwłaszcza raka piersi u kobiet oraz raka prostaty u mężczyzn.

Właściwości zdrowotne

Część właściwości prozdrowotnych sezamu oraz oleju sezamowego została już wymieniona powyżej, jednak to jedynie wierzchołek góry lodowej, lista dobroczynnego wpływu tych niepozornych ziaren o jest o wiele dłuższa. Wśród nich możemy wyszczególnić między innymi:

• Wpływ na skórę. Olej sezamowy wykorzystywany jest w niwelowaniu podrażnień skórnych oraz przy leczeniu poparzeń. Zawarty w sezamie cynk, przyczynia się do pięknego i zdrowego wyglądu skóry, regeneruje uszkodzone tkanki oraz przyczynia się do produkcji kolagenu, odpowiedzialnego za jej elastyczność, mogąc być skutecznym sposobem na radzeniem sobie ze zmarszczkami.
• Źródło białka. Sezam zawiera białko pochodzenia roślinnego, może być zatem dobrym zamiennikiem dla osób stroniących od mięsa, a chcących zachować odpowiedni bilans protein w organizmie.
• Zdrowie jamy ustnej. Potwierdzono, że płukanie jamy ustnej olejem sezamowym może zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy i pomagać w usuwaniu płytki nazębnej, będąc tym samym jednym ze sposobów wybielania zębów.
• Zawarty w oleju sezamowym magnez, pozytywnie wpływa na zmniejszenie ciśnienia krwi, zmniejszając tym samym ryzyko zawału. Magnez zalecany jest również na zmęczenie, poprawę koncentracji oraz niwelowanie uciążliwych skurczów na przykład zmęczonych nóg.
• Zdrowie serca, poprzez zmniejszanie zmian miażdżycowych. Sezam jest bardzo bogaty w fitosterole, które nie tylko zmniejszają poziom złego cholesterolu, ale także mogą skutecznie zapobiegać niektórym rodzajom raka. działa pozytywnie na funkcjonowanie układu kostnego, znajdując zastosowanie również w leczeniu reumatoidalnych zapaleniach stawów,  i pokarmowego.
• Ze względu na niski indeks glikemiczny, olej sezamowy jest szczególnie zalecany diabetykom. dzięki zawartym w oleju sezamowym błonniku może być skutecznym sposobem na uciążliwe zaparcia.

Zastosowanie sezamu i oleju sezamowego w kosmetyce i w kuchni

Olej sezamowy cechuje nie tylko mnogość właściwości, ale także cała gama zastosowań. W kosmetyce olej wytarzany z ziaren sezamu zalecany jest szczególnie w pielęgnacji (olejowaniu) włosów, do masażu i kąpieli – ze względu na ochronę skóry przed starzeniem oraz jako przeciwutleniacz pozwalający pozbyć się z organizmu szkodliwych wolnych rodników. Olej sezamowy polecany jest szczególnie dla osób o skórze suchej, mieszanej oraz dojrzałej i źle ukrwionej, przeciwwskazaniem jego stosowania są problemy naczyniowe.

Ziarna sezamu można jeść zarówno surowe, jak i prażone, charakteryzuje je specyficzny, lekko orzechowy smak. Najbardziej znane produkty to oczywiście chałwa i sezamki. Sezam dodawany jest do pieczywa, ciast, ale także do sosów sałatkowych. Olej sezamowy nie nadaje się do smażenia! Pod wpływem wysokiej temperatury, traci nie tylko swój smak (staje się gorzki), ale także wartości odżywcze oraz walory prozdrowotne.