Program 12 kroków w leczeniu alkoholizmu

Według danych GUS polskie społeczeństwo spożywa coraz więcej mocnych alkoholi. Przyczyn tego może być mnóstwo – począwszy od imprez rodzinnych czy firmowych, po chęć utopienia smutku w kieliszku. Niestety, od okazjonalnego picia do nałogu droga nie zawsze jest długa… Co więcej, niekiedy to rodzina alkoholika dostrzega problem, a nie on sam. Tymczasem przyznanie się do problemu to pierwszy krok do zmiany i wyjścia z uzależnienia, a także pierwszy etap w programie 12 kroków. Na czym polega ten program i jak pracują wspólnoty AA?

Spotkania AA – historia i cele

Mityngi AA mają swoje początki w latach 30. ubiegłego wieku. Wówczas to dwie osoby, mające problem z alkoholem, zaczęły się nawzajem wspierać w odejściu od nałogu. Biznesmen i makler Bill W. oraz doktor Bob na własnej skórze przekonali się, jak wielką rolę w zachowaniu trzeźwości ma wsparcie, otrzymywane od innych osób. Z biegiem lat coraz więcej osób odkrywało tę zależność. Ruch AA wywodzi się z chrześcijańskiej Grupy Oksfordzkiej. Sama nazwa powstała kilka lat później, kiedy opublikowano książkę pt. „Anonimowi Alkoholicy”. Tytuł ten stał się inspiracją dla wspólnoty AA i do dzisiaj funkcjonuje ona pod taką właśnie nazwą.

Działalność wspólnoty bazuje na 12 tradycjach. Według nich nadrzędnym celem jej istnienia jest pomoc osobom uzależnionym i dążenie do uleczenia z nałogu każdego z jej członków. To swego rodzaju posłannictwo, które jest z powodzeniem realizowane na całym świecie już od kilkudziesięciu lat. Wśród 12 tradycji pojawiają się również punkty, mówiące o boskim autorytecie i braku zaangażowania się wspólnoty w problematykę, niezwiązaną z uzależnieniem.

Dla kogo są przeznaczone spotkania?

Na mityng AA może przyjść każdy, kto czuje, że nie jest w stanie sam poradzić sobie z nałogiem alkoholowym. Jedyny warunek uczestnictwa w spotkaniach to realna chęć zaprzestania picia. Nie oznacza to składania żadnej przysięgi czy zobowiązań – chodzi zasadniczo o wewnętrzną potrzebę zerwania z uzależnieniem. Niektóre spotkania AA mają charakter otwarty, a więc można na nie przyjść z bliską osobą. Pojawiają się na nich niekiedy także DDA, czyli dorosłe dzieci alkoholików. Inne mityngi są zamknięte, co oznacza, że uczestniczą w nich wyłącznie alkoholicy.

Niektórzy zastanawiają się: co, jeśli to nie dla mnie? Są osoby, które boją się przyznać do problemu z alkoholem. Nie chcą, aby ktokolwiek dowiedział się, że uczestniczą w tego typu spotkaniach. Obawiają się napiętnowania i wyśmiania. Wstydzą się, że nie dają rady zwalczyć nałogu i potrzebują wsparcia AA. Niepotrzebnie. W grupach tych, jak sama nazwa wskazuje, jest się anonimowym. Wystarczy podać swoje imię – inne dane nie są wymagane. Nie trzeba wypełniać też żadnych formularzy rejestracyjnych. Jakikolwiek datek jest zupełnie dobrowolny.

12 kroków, czyli osobista ścieżka do wolności

Wspólnoty Anonimowych Alkoholików pracują zwykle w oparciu o program 12 kroków. Lista została przygotowana na kanwie doświadczeń osobistych Billa W., a wywodzi się ruchu odnowy (chrześcijańskiego). Podobno nieprzypadkowo kroków jest akurat 12 – właśnie tyle, ilu było biblijnych apostołów. Widoczne są tutaj również poglądy psychologiczne Carla Gustava Junga. Sam program nie jest naukową, ściśle medyczną metodą walki z nałogiem. Może to być natomiast świetne uzupełnienie terapii lub wsparcie w sytuacji, gdy inne metody zawodzą. Program często stanowi też pomoc dla osób, które dopiero zaczynają walkę z uzależnieniem, nie są pewne, jak to zrobić i nie chcą być w tym osamotnione.

Nowy uczestnik zazwyczaj pracuje w tym programie ze sponsorem. Jest to osoba wspierająca go w zmaganiach i opiekującą się nim w kolejnych etapach pracy nad sobą. Sponsorem zostaje ktoś, kto sam zmagał się z problemem alkoholizmu i uczestnicząc w spotkaniach, poradził sobie z nim. Ma świadomość uczuć, jakich doświadcza nowy członek wspólnoty. Wie, z jakimi sytuacjami próbuje uporać się na co dzień, chcąc porzucić nałóg. Korzyść z takiej pracy jest obustronna: nowicjusz ma tak potrzebne mu oparcie w bliźnim, a doświadczona osoba czuje się potrzebna. Sponsor może się również odwdzięczyć w ten sposób za pomoc, której udzielono mu kiedyś we wspólnocie AA.

Program 12 kroków do trzeźwości

Czym konkretnie jest 12 kroków? Są to działania, jakie podejmuje osoba, chcąca wyjść z nałogu alkoholowego. Bardzo ważna jest ich kolejność. Konsekwentne realizowanie ich w takim właśnie porządku pomogło wielu osobom z AA uporać się z nałogiem. Oto one:

• Krok I: przyznanie, że jest się zupełnie bezsilnym wobec alkoholowego nałogu, nie ma się realnej kontroli nad jego wypijaną ilością i przestało się panować nad własnym życiem.
• Krok II: zaufanie w Siłę Wyższą, która jest w stanie przywrócić utraconą w życiu równowagę, odzyskać zdrowy rozsądek i zmienić myślenie.
• Krok III: decyzja powierzenia się Sile Wyższej (jakkolwiek rozumianej – zależnie od religii czy osobistych przekonań), czyli np. Bogu.
• Krok IV: osobisty rachunek sumienia – uświadomienie sobie sytuacji i konsekwencji, do jakich doprowadził nałóg oraz swoich wad.
• Krok V: wyznanie samemu sobie i Sile Wyższej swoich przewinień. Otwarcie się na pomoc drugiego człowieka i wyznanie ich także ludziom (np. na spotkaniu AA, w pracy ze sponsorem).
• Krok VI: wzbudzenie w sobie gotowości do odejścia od nałogu poprzez współpracę z Siłą Wyższą, której się wcześniej powierzyło, oraz z ludźmi.
• Krok VII: zwrócenie się do Siły Wyższej z prośbą o wsparcie, usunięcie wad i pomoc w walce z nałogiem.
• Krok VIII: przygotowanie listy tych, których w jakikolwiek sposób zraniło się poprzez swoje uzależnienie. Gotowość do wynagrodzenia krzywd i zranień.
• Krok IX: wynagrodzenie krzywd, czyli realne zadośćuczynienie względem osób, wobec których jest to wykonalne i tam, gdzie nie rani to nikogo innego.
• Krok X: trwanie w rzetelnym, szczerym rachunku sumienia i wyznawanie na bieżąco swoich przewinień, związanych z nałogiem.
• Krok XI: rozwój duchowy – rozmowa z Bogiem, dążenie do poznania Jego woli, przyjęcie jej i rozeznanie swojej ścieżki życiowej poprzez jej wypełnianie.
• Krok XII: stosowanie wymienionych zasad na co dzień i niesienie pomocy, wsparcia i siły innym osobom, wchodzącym na drogę pozbycia się nałogu alkoholowego.

Krótkie omówienie 12 kroków AA

Podane wyżej kroki dla wielu osób stały się nowy drogowskazem życia. W większości z nich występuje odwołanie do Siły Wyższej. Oczywiście nie tylko osoby religijne i praktykujące mogą uczestniczyć w spotkaniach i podejmować kolejne kroki tego programu. Nie są one również domeną wyłącznie chrześcijan. Każdy może spróbować zrobić osobisty remanent swojego dotychczasowego życia w nałogu i spróbować znaleźć oparcie w wierze oraz w innych ludziach. Program 12 kroków z powodzeniem jest realizowany we wspólnotach AA na całym świecie.

W książce Charlesa Duhigga pt. „Siła nawyku” można znaleźć informacje o tym, że istota programu tkwi w zmianie nawykowych zachowań, związanych z alkoholizmem. Ten nastawiony na duchowy rozwój zbiór 12 wskazówek pomaga uzależnionym:

• nazwać sytuacje, które doprowadzały do sięgania po kieliszek,
• rozpoznać nagrody, które miały być efektem picia (np. wyluzowanie się, odstresowanie się, zmniejszenie lęku),
• wypracować nowe nawyki w radzeniu sobie z trudnymi emocjonalnie sytuacjami,
• wdrożyć nawyk spotkań i rozmów we wspólnocie, która nie potrzebuje sięgać po butelkę,
• nauczyć się żyć w pełnej wolności od nałogu.

W ten sposób uczestnik programu nabywa umiejętność funkcjonowania w rzeczywistości bez alkoholu. Kroki te uczą pokory. Cały zestaw prowadzi do poznania trudnej, ale niezbędnej do wyzdrowienia prawdy o swoim dotychczasowym życiu w szponach nałogu. Po tym, jak uczestnik programu uporządkuje swoje życie duchowe i osobiste, jest w stanie wspierać innych w walce z uzależnieniem. Jednocześnie sam umacnia się w trzeźwości, odnajdując sens w działaniu na rzecz wspólnoty, dzięki której znów stał się wolnym, świadomie podejmującym decyzje człowiekiem.

Miliony osób na całym świecie skorzystało już z pomocy, udzielanej w grupach wsparcia AA. Ci, którzy przeszli przez 12 kroków odejścia od nałogu, dziś cieszą się upragnioną wolnością. Potwierdzają oni, że da się czerpać radość z życia w zupełnej trzeźwości i abstynencji. Mając problem z alkoholem, warto zatem zwrócić się po pomoc. Lepiej wyjść z uzależnienia, mając oparcie w innych, niż samodzielnie męczyć się w nierównej walce z nałogiem. Program 12 kroków może stać się początkiem nowego i szczęśliwego życia – życia bez kieliszka.