W psychiatrii wyróżnia się wiele różnego rodzaju zaburzeń psychicznych charakteryzujących się występowaniem omamów, czyli halucynacji. Jednym z nich jest halucynoza alkoholowa, określana także mianem psychozy lub schizofrenii alkoholowej, która pojawia się po przerwaniu długotrwałego nadużywania alkoholu. W jaki sposób rozpoznać tę przypadłość i jak powinno przebiegać jej leczenie?
Spis treści
Czym właściwie jest halucynoza alkoholowa?
Jest to zaburzenie psychiczne wynikające z wieloletniego spożywania napojów wysokoprocentowych, które zazwyczaj pojawia się nagle, towarzysząc pozostałym objawom alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Szybkie odstawienie alkoholu lub drastyczne zmniejszenie jego przyjmowania zazwyczaj prowadzi do wystąpienia zaburzeń równowagi między jego działaniem hamującym a fizjologicznymi mechanizmami kompensacyjnymi prowadzącymi do zwiększenia aktywności neuroprzekaźników przenoszących sygnały między neuronami. To właśnie ta nadaktywność daje o sobie znać różnego rodzaju symptomami abstynencyjnymi, które stanowią rezultat toksycznego działania alkoholu na ludzki organizm.
Poza niepowikłanymi alkoholowymi zespołami abstynencyjnymi, których objawy sprowadzają się najczęściej do stanów lękowych, wyróżnia się zaburzenia objawiające się majaczeniem oraz omamami. Należy do nich między innymi halucynoza alkoholowa, której leczenie powinno przebiegać po dokładnej ocenie stanu klinicznego pacjenta. Szacuje się, że na pojawienie się tej przypadłości ma wpływ wiele różnych czynników, w tym:
- rozpoczęcie picia alkoholu w stosunkowo młodym wieku,
- długotrwały czas spożywania napojów wysokoprocentowych,
- występowanie ciężkich alkoholowych zespołów abstynencyjnych w przeszłości,
- dodatkowe obciążenia chorobowe (ogólne wyniszczenie organizmu, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, schorzenia układu sercowo-naczyniowego, choroby psychiczne, urazy głowy, niedobory witamin i minerałów itp.).
Przewlekła oraz ostra halucynoza alkoholowa
Na potrzeby kliniczne wyróżniono dwa podstawowe rodzaje halucynozy alkoholowej. Zaburzenie to może bowiem występować zarówno w postaci ostrej, jak i przewlekłej. W każdym z nich pojawiają się omamy słuchowe, które są opisywane jako dialog głosów osądzających zachowania pacjenta. Mogą one oskarżać, grozić chorej osobie, a nawet nakłaniać ją do określonych czynów, np. do popełnienia samobójstwa. W tym miejscu warto podkreślić, że przypadłościom tym na ogół nie towarzyszą zaburzenia świadomości.
1. Ostra halucynoza alkoholowa po raz pierwszy została szczegółowo opisana w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Na chwilę obecną jest drugą co do częstotliwości występowania psychozą związaną z wieloletnim nadużywaniem napojów wyskokowych, a przez niektórych lekarzy jest uznawana za formę majaczenia alkoholowego. Ten rodzaj zaburzenia zazwyczaj trwa od kilku dni do kilku tygodni. Poza halucynacjami słuchowymi chory może narzekać też na doskwierające mu omamy czuciowe (np. chodzące po całym ciele mrówki, czy pełzające owady, uczucie kaszy w jamie ustnej).
2. Przewlekła halucynoza alkoholowa jest natomiast stanem trwającym powyżej kilku miesięcy, mogącym utrzymywać się przez wiele lat. Ten rodzaj schizofrenii spowodowany długotrwałym spożywaniem alkoholu objawia się przede wszystkim omami słuchowymi, wyżej opisanymi jako głosy prowadzące dialog o pacjencie. Przewlekła halucynoza alkoholowa wymaga wielomiesięcznego, a nawet wieloletniego specjalistycznego leczenia psychiatrycznego.
Na czym polega leczenie halucynozy alkoholowej?
Głównym celem terapii jest przede wszystkim przeciwdziałanie stanom zagrażającym zdrowiu oraz życiu chorego takim jak nagłe zatrzymanie krążenia, napady drgawkowe, ostra niewydolność oddechowa, stany depresyjne, czy zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, które mogą prowadzić do niebezpiecznego odwodnienia. Co więcej, leczenie halucynozy alkoholowej ma również za zadanie zmniejszenie nasilenia symptomów towarzyszących zespołowi abstynencyjnemu oraz zapobieganie ich przechodzeniu w formy przewlekłe.
W terapii psychoz alkoholowych stosuje się głównie leczenie objawowe polegające na podawaniu środków przeciwbiegunkowych, przeciwdrgawkowych oraz regulujących nadaktywność układu współczulnego. Leki te łagodzą objawy odstawienne, a co więcej, przeciwdziałają rozwojowi delirium tremens, czyli zaburzeniom świadomości z urojeniami, omamami, iluzjami itp. Po zakończeniu fazy ostrej chory powinien być motywowany do podjęcia profesjonalnego leczenia odwykowego.
Podsumowanie
Długotrwałe spożywanie alkoholu, zwłaszcza tego wysokoprocentowego, może prowadzić do rozwoju wielu poważnych zaburzeń psychicznych takich jak halucynoza alkoholowa. Zazwyczaj objawia się ona omamami słuchowymi, ale mogą jej towarzyszyć także halucynacje wzrokowe, czy dotykowe. Postępowanie lecznicze w tego typu stanach polega głównie na łagodzeniu dokuczliwych symptomów i minimalizowaniu ryzyka wystąpienia ciężkich zespołów abstynencyjnych.
