Nasz stosunek do innych osób nazywamy postawą. Na postawę składają się trzy komponenty, wśród nich wyróżniamy aspekt poznawczy, na który składają się myśli i przekonania, aspekt afektywny, czyli emocje oraz aspekt behawioralny, rozumiany jako nasze działania i zachowania. Powyższa analiza postawy pozwala zrozumieć różnicę pomiędzy stereotypem a uprzedzeniem, które wbrew obiegowej opinii wcale nie są tym samym.
Czym są stereotypy i dlaczego ludzie tak często z nich korzystają?
Czym tak właściwie są stereotypy? Są to uproszczone i wartościujące obrazy rzeczywistości powstające w naszych głowach. Stereotypy funkcjonują w naszych świadomościach i dotyczą zwłaszcza grup społecznych, konkretnych osób, instytucji, sytuacji, a nawet religii. Po co ludzie tworzą i tak chętnie używają stereotypów? To proste, stereotypy porządkują nam świat, ułatwiają jego postrzeganie i zrozumienie, są źródłem informacji o świecie i ludziach, oszczędzają nam wysiłku w wytwarzaniu sobie własnego zdania na wiele tematów, dają poczucie bezpieczeństwa oraz tożsamości. Co ciekawe stereotyp kojarzy nam się przede wszystkim z czymś złym. Mało kto pamięta o tym, że istnieją również jego pozytywne odmiany. Owszem pierwsze co przychodzi nam na myśl, to stereotypy mówiące o tym, że Rosjanie to alkoholicy, Arabowie to terroryści, a wszystkie blondynki są głupie, jednak warto pamiętać o tym, że Polacy to bardzo gościnny naród, a Włosi to wspaniali kucharze. To właśnie fakt, że stereotyp funkcjonuje jako konstrukcja myślowa oraz jego pozytywny aspekt, odróżniają go od uprzedzenia.
Skąd się biorą uprzedzenia i jak sobie z nimi radzić?
Uprzedzenie jest wyłączenie negatywne. Uprzedzenie to wroga postawa w stosunku do określonej grupy osób ze względu na ich cechę lub przynależność. Uprzedzenie cechuje postrzeganie jednostki przez pryzmat całej zbiorowości. Jeśli kiedyś przedstawiciel jakiejś grupy zrobił coś złego, to dla osoby uprzedzonej jest to równoznaczne, z tym że takiego zachowania powinien się spodziewać po wszystkich członkach tej zbiorowości. Źródeł uprzedzeń należy doszukiwać się w wychowaniu, mediach, historii, niewiedzy, osobistych doświadczeniach czy podziale „my i oni” – już dawno zostało naukowo potwierdzone, że bardziej lubimy osoby podobne do nas. Uprzedzenia skutkują nie tylko poczuciem wyższości wobec innych osób, ale w skrajnych przypadkach również krzywdzącymi i błędnymi przekonaniami na ich temat, a nawet niechęcią do przebywania w ich towarzystwie.
Ze stereotypów i uprzedzeń rodzi się dyskryminacja
Zarówno stereotypy, jak i uprzedzenia są bardzo trwałe i oporne na zmiany. Każde społeczeństwo jest przepełnione stereotypami, ze stereotypów wynikają uprzedzenia w większości przypadków prowadzące do krzywdzącej i tak bardzo zwalczanej w dzisiejszym świecie dyskryminacji.
