U osób uzależnionych od alkoholu może występować zespół abstynencyjny, nazywany również zespołem odstawiennym lub odstawienia. Czym się charakteryzuje oraz jak go leczyć?
W walce z chorobą alkoholową jednym z najtrudniejszych momentów może okazać się przechodzenie przez objawy związane z odstawieniem substancji psychoaktywnej, do której zaliczają się właśnie między innymi napoje alkoholowe. Objawy zespołu odstawienia są jednym ze wskaźników poważnego uzależnienia. Warto sprawdzić, czy wśród osób z bliskiego otoczenia występują takie skutki zaprzestania spożycia substancji psychoaktywnych, a w przypadku potwierdzenia syndromów odstawienia, należy zgłosić się po pomoc.
Spis treści
Problem uzależnienia od alkoholu
Badania statystyczne przeprowadzane w Stanach Zjednoczonych przez Instytut ds. Nadużywania Alkoholu i Alkoholizmu (National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism) pokazują, że wśród Amerykanów ponad 16 milionów osób powyżej 18 roku życia zmaga się z zaburzeniami dotyczącymi spożywania napojów wysokoprocentowych. Szacuje się, że problem nadmiernego spożywania tych trunków w Polsce dotyczy około 9% populacji. Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii w 2015 roku oznajmiło, że prawie 96% uczniów z klas ponadgimnazjalnych spożywało kiedykolwiek alkohol. Nie można żyć zatem w przekonaniu, że istnieje przymus samodzielnego poradzenia sobie zarówno z tym problemem, jak i ciężką walką z wyjścia z nałogu, czyli syndromem odstawienia alkoholu. Pomocy udzielą specjaliści, natomiast w tym artykule znajduje się dokładne wyjaśnienie problemu oraz kilka sposobów na jego pokonanie.
Czym jest i kiedy powstaje alkoholowy zespół abstynencyjny?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (World Heath Organization) zespół odstawienia stanowi grupa objawów o zróżnicowanym stopniu nasilenia, które występują po zaprzestaniu lub zmniejszeniu stosowania substancji psychoaktywnej przyjmowanej wielokrotnie przez dłuższy czas i w dużych dawkach.
Przyczyny leżą przede wszystkim w nadmiernym spożyciu trunków wysokoprocentowych. Częste i regularne picie zaczyna zamieniać się w nałóg, z którego później trudno zrezygnować. Pochłania całe życie, często rujnuje międzyludzkie relacje, nierzadko dominuje nad pracą i zainteresowaniami. Rezygnacja z używek może stać się bardzo trudna, szczególnie wtedy, gdy trzeba przejść przez początkowe symptomy abstynencji. Gorsze samopoczucie, bóle głowy, bezsenność czy drgawki to tylko początek walki z zaprzestaniem picia. Jednak to walka, którą warto stoczyć i zrobić wszystko, by wygrać.
Jakie są objawy odstawienne?
Można je podzielić na dwie grupy — ze względu na poziom intensywności oraz wpływ na zdrowie i życie. Symptomy obejmują nadpobudliwość autonomicznego układu nerwowego. Często objawia się poceniem lub przyspieszonym tętnem. Występuje także pobudzenie psychomotoryczne (drżenie, niepokój itp.). Może pojawić się również lęk, okresowe halucynacje (najczęściej wizualne, ale mogą występować również słuchowe lub dotykowe) i drgawki (najczęściej napady uogólnione).
Przy niewielkim nadużywaniu trunków wysokoprocentowych występują łagodne symptomy (tzw. niepowikłane), do których można zaliczyć:
- potocznie zwanego kaca,
- bóle głowy,
- rozdrażnienie,
- zwiększone ciśnienie,
- drgawki całego ciała,
- drżenie rąk, powiek, języka,
- bezsenność lub nadmierną senność,
- nudności i wymioty.
Zagrażające życiu (tzw. powikłane) to między innymi:
- zaburzenia świadomości,
- halucynacje, omamy, urojenia, lęki oraz inne objawy psychotyczne,
- napady padaczkowe,
- niewydolność nerek,
- zapalenia żołądka,
- krwotoki,
- depresja.
Powyższe niestety mogą prowadzić do śmierci. Osoby z syndromem odstawienia mogą cierpieć również na przypadłość delirium tremens, czyli majaczenie alkoholowe (znaczące splątanie umysłowe, dezorientacja, halucynacje wzrokowe lub inne, a także możliwość wystąpienia napadów). Taki stan zaburzeń świadomości może trwać nawet do tygodnia.
Ile trwa zespół odstawienia?
Choroba alkoholowa jest wieloczynnikowa i ma wpływ zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Oddziałuje nie tylko na życie uzależnionego, ale również na otaczające go środowisko. Im dłużej tkwi się w uzależnieniu, tym dłużej będzie trwał zespół abstynencyjny.
Po przestaniu picia lub przy ograniczaniu spożywania napojów wysokoprocentowych mija działanie tłumiące substancji psychoaktywnych. Natomiast nadpobudliwość neuronów pozostaje, wskutek czego pojawia się głód alkoholowy oraz ostry syndrom odstawienia. Syndromy mogą różnic się nasileniem. Łagodne zespoły (kac, ból głowy, wymioty i inne) trwają zazwyczaj kilka godzin. Natomiast te zagrażające życiu od tygodnia do nawet kilkunastu dni.
Czy można leczyć zespół odstawienny?
Jeśli syndrom odstawienia jest łagodny, zazwyczaj można go wyleczyć spożywaniem dużej ilości wody lub innych płynów nawadniających (np. te, które zwalczają niedobór płynów i elektrolitów). Proces wycofania z nałogu może być dość zmienny i w zależności od objawów, które wyraża osobnik, czasem wymaga jedynie prostego monitorowania medycznego i umiarkowanej interwencji. Łagodny charakter zespołu abstynencyjnego może jednak zmienić się w ten, zagrażający życiu, dlatego należy bacznie obserwować wszelkie dolegliwości. W przypadku tego drugiego niezbędna może okazać się hospitalizacja.
O skutkach uzależnienia od trunków wysokoprocentowych dyskutuje się od dawna. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z tego, że negatywne konsekwencje picia to nie tylko nadpobudliwość, nudności czy złe samopoczucie o poranku. Nałóg całkowicie pochłania czas uzależnionego i potrafi oddziaływać na jego zdrowie i życie. Na przykład drgawki po alkoholu mogą przemienić się w atak padaczkowy, tzw. napad przygodowy, który charakteryzuje uogólniony napad toniczno-kloniczny. Okazuje się, że padaczka występuje u 5-25% osób, które cierpią na chorobę alkoholową.
Skutki abstynencji, takie jak drgawki, złe samopoczucie czy nawet majaczenie, mogą być naprawdę groźne. Jednak jest to pierwszy, niekiedy bolesny, ale często ostateczny i efektywny krok do wyjścia z uzależnienia. Leczenie zespołu odstawienia alkoholu opiera się na prezentacji objawów wyrażanych przez jednostkę. Łagodne odstawienie substancji psychoaktywnej może wymagać jedynie stosowania określonych leków w leczeniu bólów głowy, nudności, drażliwości, bezsenności itp. Objawy odstawienia alkoholu od umiarkowanego do ciężkiego mogą wymagać całodobowego monitorowania i interwencji medycznej. Nie tylko hospitalizacja, ale również odpowiednia terapia pomoże uzależnionej osobie uwolnić się od nałogu. Leczenie powinno obejmować nie tylko alkoholika, ale i jego najbliższe otoczenie.
